قطعا شما هم شنیده‌اید که برنامه نویسی یکی از پرتقاضاترین شغل‌ها در ایران و دیگر نقاط جهان است و درآمدی که برنامه‌‌نویس‌ها دارند هم اعدادی است که هوش و حواس را از سرتان می‌برد. درست شنیده‌اید، برنامه نویسی یکی از شغل‌هایی است که درخواست بسیار بالایی برای استخدام در سراسر جهان دارد و به دلیل اینکه برنامه‌نویس با تخصص هم کمیاب شده، پیشنهادات درآمدی بالایی برای این شغل‌ در نظر گرفته می‌شود. به همین دلایل احتمالا شما هم نیم نگاهی به این شغل دارید و درباره ورود به حرفه برنامه‌نویسی فکر کرده‌اید. در این مطلب با من، سجاد عبدالله نام همراه باشید تا این شغل را به طور کامل بررسی کنیم، ببینیم یک برنامه نویس می‌تواند چقدر درآمد داشته باشد و گام‌هایی که هر فرد علاقمند برنامه نویسی باید بردارد تا بتواند وارد این حرفه شود را با هم مرور کنیم. 

برنامه نویسی چیست؟

اگر مطالب آموزشی ما را دنبال کرده باشید، احتمالا مقاله برنامه نویسی چیست؟ ما را مطالعه کرده‌اید اما برای کسانی که هنوز این مطلب را نخوانده‌اند، ابتدا توضیحی مختصر درباره برنامه نویسی می‌دهیم.

تکنولوژی و فناوری‌های کامپیوتری مدام و با سرعت بالایی در حال پیشرفت هستند و ما انسان‌ها در همه جوانب زندگی به این تکنولوژی‌ها وابسته شده‌ایم. از تلفن همراهی که هر روز استفاده می‌کنیم گرفته تا ماشین لباسشویی، آسانسور، خودرویی که سوار هستیم یا خانه‌ای که در آن زندگی می‌کنیم، همه و همه با فناوری‌های کامپیوتری به روز شده‌اند و دستوراتی که ما از آنها با فشردن یک دکمه یا لمس یک صفحه انجام می‌دهیم را دقیق و به نحو احسن انجام می‌دهند.

ما انسان‌ها یک زبان برای محاوره و انتقال اطلاعات داریم که فرض می‌کنیم انگلیسی است و دستگاه‌‌های کامپیوتری هم یک زبان مخصوص به خود دارند که صفر و یک است. ما برای اینکه پیام مد نظر خودمان را به زبان انگلیسی به دستگاه‌های کامپیوتری منتقل کنیم باید از یک زبان واسط استفاده کنیم که زبان برنامه نویسی است. 

در واقع برنامه نویسی فرآیندی است که ما انسان‌ها برای کامپیوتر تعیین می‌کنیم که کارهای خاصی را انجام دهد. کامپیوترها وظایفی که ما برای آنها تعریف می‌کنیم را با استفاده از دستورالعمل‌ها انجام می‌دهند و مجموعه‌ای از این دستورالعمل‌ها در کنار هم به عنوان برنامه شناخته می‌شوند. این دستورالعمل‌ها را می‌توان به اشکال مختلفی نگارش کرد که بنا بر زبان برنامه نویسی که مورد استفاده قرار می‌گیرد، متفاوت است. از تعریف برنامه نویسی که بگذریم بد نیست بدانیم که برنامه نویس چه کسی است و چه وظایفی را بر عهده دارد؟

برنامه نویس کیست؟ 

برنامه نویس کسی است که دستورالعمل‌ها را می‌نویسد و آزمایش می‌کند تا جهت اجرا به کامپیوتر بدهد. در این حوزه به برنامه‌نویس‌ها، Developer یا توسعه دهنده هم گفته می‌شود. البته اگر خیلی دقیق بخواهیم معنای این دو را بررسی کنیم، این دو عبارت با هم تفاوت‌هایی دارند.

برنامه‌نویس کسی است که قسمت کدنویسی، تست کردن و کامپایل کردن نرم افزار را بر عهده دارد اما توسعه دهنده همه کارهای طراحی، تجزیه و تحلیل، کدنویسی، تست کردن، پیاده سازی، نگهداری و مستندسازی پروژه‌های نرم‌افزاری را انجام می‌دهد. 

حوزه برنامه نویسی بسیار گسترده است و شغل برنامه نویسی هم شاخه‌های مختلفی دارد که مهم‌ترین و پرکاربردترین شاخه‌های آن برنامه نویسی وب، برنامه نویسی موبایل، برنامه نویسی بازی و توسعه نرم‌افزارهای دسکتاپ هستند.

حال چند سوال مهم مطرح می‌شود:

آیا برنامه نویسی سخت است؟ اگر تصمیم بگیریم برنامه نویسی یاد بگیریم اما سابقه‌ای در این زمینه نداشته باشیم، می‌توانیم برنامه نویسی یاد بگیریم؟ وضعیت کار برنامه نویسی به چه شکل است؟ اگر ما پس از یادگیری به یک برنامه نویس تبدیل شدیم، درآمد ما چقدر خواهد بود؟

در ادامه به همه این سوالات پاسخ خواهیم داد. 

برنامه نویسی سخت است؟ آیا هر کسی با هر سابقه‌ای می‌تواند برنامه نویس شود؟

در پاسخ به اینکه آیا برنامه نویسی سخت است باید بگوییم بله می‌توان گفت برنامه نویسی یک حرفه سخت است اما بد نیست به این نکته هم توجه داشته باشیم که تعریف سختی برای افراد مختلف متغیر است. یعنی فاکتورهای سخت یا آسان بودن یک فعالیت برای همه یکسان نیست. از این موضوع که بگذریم اما اگر بخواهیم کلی بگوییم تقریبا می‌توان گفت، برنامه نویسی سخت است اما مهم این است که یادگیری و فعالیت در آن نشدنی نیست. 

اگر نظر من رو بپرسید: با اینکه برنامه نویسی سخت است اما شما با هر رشته تحصیلی یا هر حوزه فعالیت، می‌توانید از صفر، برنامه نویسی را یاد بگیرید و پس از مدتی به یک برنامه نویس حرفه‌ای تبدیل شوید. اما یک شرط بسیار مهم دارد که به اعتقاد من به سختی کار برنامه نویسی می‌چربد. به نظر شما این شرط مهم چیست؟ 

به نظر من ” علاقه ” مهم‌ترین شرط برای برنامه نویس شدن است. داشتن علاقه به حوزه برنامه نویسی، کلید ورود شما به حوزه برنامه نویسی و فاکتور مهم موفقیت شما است. اگر زمانی که به برنامه نویس شدن فکر می‌کنید، شور و  اشتیاق را در خودتان حس می‌کنید، دیگر مانعی برای شما وجود نخواهد داشت و باید هرچه سریع‌تر وارد مسیر جدید زندگی‌تان شوید. 

چطور به عنوان برنامه نویس استخدام شوم؟ وضعیت کار برنامه نویسی چطور است؟

اجازه بدهید به این سوال با یک مثال پاسخ بدهیم. حتما شنیده‌اید که فلان ماشین را اگر برای فروش آگهی کنید به روز نکشیده که فروش می‌رود؟ دقیقا در برنامه نویسی هم به همین شکل است. میزان آگهی‌های استخدامی برای برنامه نویسی به شدت بالا است و بازار کار هم در ایران و هم در دیگر نقاط جهان به میزان قابل توجهی نیازمند برنامه نویس در حوزه‌های مختلف است. 

همانطور که پیش‌تر هم اشاره کردیم، ما در همه جوانب زندگی‌مان و به صورت کاملا مستقیم با کامپیوترها در ارتباطیم و زبان ارتباط ما با کامپیوترها هم برنامه نویسی است، بنابراین این میزان نیاز به برنامه نویسی باعث شده تقاضا برای استخدام فرد متخصص در این حوزه به شدت افزایش یابد.

ضمنا برنامه نویسی یک حوزه بسیار گسترده است و زبان‌های مختلفی در آن تعریف شده‌اند. به طور مثال زبان برنامه نویسی یک وب سایت با زبان برنامه نویسی که برای وسایل خانه مورد استفاده قرار می‌گیرد و زبانی که برای فعالیت آسانسور تعریف شده همگی متفاوت هستند. تصور کنید همه این دستگاه‌ها و وسایل کامپیوتری نیاز به برنامه‌هایی دارند تا دستورات ما را اجرا کنند و همه این برنامه‌ها را برنامه نویس‌ها می‌نویسند. با این تصور، میزان نیاز به برنامه نویس کاملا مشخص می‌شود.

به عبارت دیگر، برنامه نویسی یکی از پرتقاضاترین شغل‌ها نه تنها در ایران بلکه در سراسر جهان است. برای اثبات حرف ما کافی است به چند سایت کاریابی داخلی مثل جابینجا و ایران تلنت و وب سایت‌های کاریابی خارجی مثل Indeed و Glassdoor سر بزنید.

آیا برای برنامه نویس شدن لازم است تحصیلات دانشگاهی داشته باشم؟

بدون شک داشتن تحصیلات دانشگاهی برای فعالیت در زمینه برنامه نویسی بی اهمیت نیست اما آنچه امروز شاهد آن هستیم، کارفرماها و شرکت‌ها خیلی کمتر به مدرک تحصیلی به عنوان فاکتور اصلی استخدام برنامه‌ نویس دقت می‌کنند. حتی برخی از شرکت‌ها به طور کلی این شرط را حذف کرده و ملاک را سابقه کاری و رزومه فرد در نظر می‌گیرند. بنابراین اگر تحصیلات دانشگاهی شما با کامپیوتر و برنامه نویسی ارتباطی ندارد اصلا جای نگرانی نیست و شما همچنان می‌توانید پس از آموزش دیدن در این حوزه فعالیت کنید.

درآمد برنامه نویس چقدر است؟

و اما نوبتی هم که باشد نوبت مبحث شیرین درآمد و حقوق برنامه نویسی است که قطعا این حوزه را بیش از پیش جذاب می‌کند. ابتدا باید بگوئیم که این روزها برنامه نویسی قطعا یکی از پردرآمدترین شغل‌ها در سراسر جهان است. نمی‌توان عدد مشخصی را به عنوان درآمد برنامه نویس معرفی کرد چرا که حقوق برنامه نویس بسته به میزان مهارتی که دارد، زبان برنامه نویسی که کار می‌کند، حوزه‌ای که در آن فعالیت دارد و فناوری‌هایی که مورد استفاده قرار می‌دهد، متفاوت است. 

در مجموع، درآمد برنامه نویسی نسبت به دیگر حوزه‌های فناوری، مطلوب‌تر و بالاتر است و با توجه به تشنگی بازار برای جذب برنامه نویسان، اعداد کنونی مدام در حال بالاتر رفتن نیز هستند. اگر شما بازه بزرگ بین A تا ‌Z را به عنوان بازه درآمدی برنامه نویسی در نظر بگیرید، برنامه نویس کم تجربه یا Junior عدد A را دریافت می‌کند و هرچه تجربه‌اش بالاتر برود و به سابقه کاری او در زمینه برنامه‌نویسی افزوده شود، به سمت دریافت عدد Z حرکت می‌کند. 

ممنون از اینکه تا به اینجای مطلب با ما همراه بودید. تا به اینجای مطلب با برنامه نویسی، شغل برنامه نویس، موقعیت‌های شغلی و درآمد برنامه نویسی آشنا شدیم. اکنون به نقطه حساسی رسیده‌ایم و قصد داریم گام‌هایی که باید هر فرد طی کند تا به یک برنامه نویس تبدیل شود را با هم مرور کنیم. همچنان با ما همراه باشید.

۱۰ گام مهم برای برنامه نویس شدن

هر فردی که قصد ورود به حوزه برنامه نویسی و تبدیل شدن به یک برنامه نویس موفق را دارد باید ۱۰ گام را یکی پس از دیگری بردارد. این گام‌ها عبارتند از:

گام اول: داشتن علاقه و انگیزه کاری در کنار دانستن هدف برنامه نویس شدن فرد

گام دوم: مشخص کردن اینکه فرد علاقمند است تا در چه زمینه و مسیر شغلی در برنامه نویسی فعالیت کند.

گام سوم: انتخاب مناسب‌ترین روش‌ها برای آموزش دیدن در زمینه برنامه نویسی

گام چهارم: شروع فرآیند آموزش برنامه نویسی، یادگیری مفاهیم اولیه و پایه‌ای برنامه نویسی

گام پنجم: انتخاب یک زبان برنامه‌نویسی رایج و پرکاربرد (پیشنهاد ما این است)

گام ششم: انتخاب مسیر شغلی مد نظر و یادگیری مباحث پیشرفته‌تر پس از تسلط پیدا کردن بر مباحث ابتدایی‌تر

گام هفتم: انجام پروژه‌های تمرینی برای کسب مهارت عملی بیشتر

گام هشتم: آماده سازی نمونه‌کارهای با کیفیت و قانع کننده برای جلب رضایت مشتریان و کارفرمایان و ارسال رزومه برای موقعیت‌های شغلی مختلف حضوری، دورکاری یا فریلنسری

گام نهم: شروع فعالیت برنامه نویسی در شغل و با شرایط مد نظر

گام دهم: ادامه فرآیند یادگیری و به‌روزرسانی دانش شخصی به صورت مداوم

چگونه به یک برنامه نویس موفق تبدیل شویم؟

برای درک بهتر گام‌های تبدیل شدن به یک برنامه نویس موفق، در ادامه، این گام‌ها را تشریح و برای شما باز خواهیم کرد. همچنان با ما همراه باشید.

چنانچه پیش‌تر هم اشاره کردیم شما به عنوان فردی که می‌خواهد وارد دنیای برنامه نویسی شود، باید علاقه و انگیزه لازم را برای برنامه نویس شدن داشته باشید. باید از خودتان بپرسید که چرا من می‌خواهم برنامه نویس شوم؟ اصلا چرا می‌خواهم به حوزه برنامه نویسی ورود کنم؟

در گام بعدی باید ببینید که به چه حوزه‌ای در برنامه نویسی علاقمند هستید. مثلا به برنامه نویسی در حوزه Web علاقه دارید، برنامه نویسی Application برای شما جذاب‌تر است؟ یا حوزه برنامه نویسی Game بیشتر به علائق شما نزدیک است؟

اینجا یک نکته بسیار مهم و کلیدی وجود دارد. اگر نظر من را می‌پرسید، به نظر من اگر نمی‌توانید خودتان به صورت قاطع تصمیم بگیرید که در کدام حوزه ورود کنید، حتما از یک فرد خبره در زمینه برنامه نویسی مشورت بگیرید تا او به شما کمک کند، انتخاب خودتان را آسان‌تر انجام دهید. 

در گام بعدی باید به سراغ پیدا کردن بهترین متدهای یادگیری باشید. آموزش‌های فراوانی در زمینه برنامه نویسی وجود دارند که همه نمی‌توانند با آنها ارتباط برقرار کنند. بهتر است با مشورت و تحقیق، مناسب‌ترین روش را برای یادگیری خودتان انتخاب کنید. پس از اینکه اصول اولیه زبان برنامه نویسی مدنظرتان را آموزش دیدید، باید به ابزارهای مورد نیاز مثل سیستم‌های کنترل نسخه، الگوها، چهارچوب‌ها، روش‌ها و پارادایم‌های مختلف در برنامه نویسی مسلط شوید. پس از این مرحله و پس از اینکه آموزش شما تکمیل شد باید تمرین برنامه‌ نویسی را آغاز کنید و پروژه‌های تمرینی انجام دهید. 

پس از تمرین مداوم و انجام دادن چند پروژه، شما کم کم تسلط لازم را برای شروع فعالیت حرفه‌ای، کسب خواهید کرد. زمانی که به این نقطه رسیدید، باید برای خودتان رزومه درست کنید تا بتوانید اقدام به گرفتن کار برنامه‌نویسی کنید. پس از این مرحله شما باید به دنبال کار برنامه نویسی بگردید که می‌تواند حضوری، نیمه وقت یا به صورت فریلنسری باشد.

نکته مهمی که من به عنوان یک مرحله یا گام تمام نشدنی در برنامه نویسی می‌شناسم، به روز نگه داشتن خودتان است. حوزه برنامه نویسی مدام در حال تحول و پیشرفت است و ما به صورت مداوم شاهد معرفی زبان‌ها، ابزارهای جدید برنامه نویسی و فناوری‌های جدید هستیم. شما به عنوان برنامه نویس متخصص اگر می‌خواهید همواره حرفی برای گفتن داشته باشید و از دیگر برنامه‌نویس‌های فعال در این حوزه عقب نمانید، باید مدام خودتان را به روز نگه دارید و از جدیدترین تغییرات و تحولات حوزه برنامه نویسی اطلاع داشته باشید. بنابراین می‌توان گفت که فرآیند برنامه نویسی هیچ وقت متوقف نخواهد شد.

عناوین شغلی برنامه نویسی بر اساس مهارت

زمانی که شما به فعالیت در حوزه برنامه نویسی فکر می‌کنید بد نیست بدانید که عناوین شغلی که در آینده خواهید داشت چه هستند و چه میزان پتانسیل رشد برای شما وجود دارد. این عناوین عبارتند از:

• برنامه نویس یا توسعه دهنده تازه‌کار: Junior Developer
• برنامه نویس یا توسعه دهنده ارشد: Senior Developer
• معمار ارشد برنامه نویس (Lead Architect)
• مدیر میانی برنامه نویسی (Mid Level Manager)
• رهبر ارشد برنامه نویسی (Senior Leader)

برنامه نویس می‌تواند چه شغل‌هایی را انتخاب کند؟

به صورت کلی چند شغل برنامه نویسی وجود دارد که رایج‌تر هستند. این مشاغل عبارتند از:

• برنامه نویس کامپیوتر
• برنامه نویس وب
• برنامه نویس اپلیکیشن
• مدیر پایگاه داده (دیتابیس)
• توسعه‌دهنده برنامه‌های نرم‌افزاری
• مهندس سیستم شبکه
• مهندس سیستم‌های کامپیوتری
• تضمین‌گر کیفیت نرم افزار
• تحلیل‌گر هوش تجاری

برای برنامه‌نویس، چه شغل‌هایی در ایران وجود دارد؟

اگر سری به وب سایت‌های کاریابی بزنیم، با عناوین شغلی مختلفی مواجه می‌شویم که مهم‌ترین آنها عبارتند از:

• برنامه نویس وردپرس (WordPress)
• برنامه نویس اندروید (Android)
• برنامه نویس آی او اس (iOS)
• برنامه نویس پایتون (Python)
• برنامه نویس جاوا (Java)
• برنامه نویس گولنگ (Golang)
• برنامه نویس PHP
• برنامه نویس نود جی اس (Node.Js)
• برنامه نویس ای اس پی دات نت (ASP.NET Core)
• برنامه نویس فول استک (Full Stack)
• برنامه نویس فرانت اند (Front-End)
• برنامه نویس بک اند (Back-End)
• مدیر پروژه نرم افزار
• توسعه دهنده انبار داده
• مهندس توسعه نرم‌افزار
• کارشناس تحلیل و طراحی نرم‌افزار

سوالات متداول (FAQ)