برنامه‌نویسی این روزها به یک شغل پرطرفدار تبدیل شده چرا که هم تقاضای استخدام برای آن بسیار بالا است و هم میانگین درآمد آن نسبت به دیگر مشاغل حوزه تکنولوژی بالاتر است. دلیل آن هم نیاز بسیار زیاد به تخصص‌های مختلف برنامه‌نویسی در حوزه‌های متنوع است چرا که تمام جوانب زندگی‌ما به نحوی با برنامه‌نویسی گره خورده است. در این مطلب با من، سجاد عبدالله نام همراه باشید تا صفر تا صد شغل برنامه‌نویسی را با هم مرور کنیم و به طور کامل با این حرفه پرمتقاضی آشنا شویم.
در ابتدا برای اینکه با شغل برنامه‌نویسی آشنا شویم، ابتدا باید بدانیم برنامه‌نویسی چیست و چه کاربردهایی دارد. اگر مطلب ” برنامه نویسی چیست؟ ” را مطالعه کرده باشید، به خوبی با این حوزه آشنا شده‌اید اما اگر هنوز وقت نکرده‌اید تا این مقاله را مطالعه کنید، برنامه‌نویسی یا Programming به زبان مشترک بین انسان‌ها و کامپیوترها گفته می‌شود.
همانطور که می‌دانید کامپیوترها یک زبان مخصوص به خود دارند و داده‌های صفر و یکی را درک می‌کنند که به آن زبان باینری یا دودویی گفته می‌شود. به همین دلیل کامپیوترها توانایی درک زبان انسان که به صورت استاندارد، زبان انگلیسی در نظر گرفته می‌شود را ندارند. در همین راستا برای اینکه کامپیوترها زبان انسان را متوجه شوند، برنامه‌نویسی وارد میدان شده است. به عبارت دیگر، برنامه‌نویسی یک زبان واسط است که انسان می‌تواند با بهره‌گیری از آن برنامه‌های کامپیوتری بنویسد که کامپیوتر آنها را اجرا کند.
هدف اصلی برنامه‌نویسی در واقع بهینه‌تر کردن و ساده‌تر کردن زندگی‌انسان‌ها است. با استفاده از برنامه‌نویسی می‌توان نرم افزارهایی ایجاد کرد تا کامپیوتر یک وظیفه یا یک درخواست به‌خصوص را اجرا کند. در واقع با استفاده از برنامه‌نویسی می‌توان دستورالعمل‌هایی نوشت تا یک وظیفه مشخص به صورت اتوماتیک انجام شود. به عبارت دیگر هدف اصلی آن به صورت کلی، آسان‌تر کردن انجام یک فعالیت برای انسان‌ها است.
و اما حال که با تعریف و هدف برنامه‌نویسی آشنا شدیم بد نیست درباره زبان‌های برنامه‌نویسی هم صحبت کنیم. زبان برنامه‌نویسی در واقع یک زبان نگارشی است که ما به عنوان انسان با بهره‌گیری از آن به کامپیوتر دستور می‌دهیم چه کاری انجام بدهد. هر زبان برنامه‌نویسی به صورت خاص برای برطرف‌کردن یک نیاز به‌خصوص ایجاد شده اما برای پیاده‌سازی یک قابلیت خاص می‌توان از چند زبان برنامه‌نویسی استفاده کرد.
زبان‌های برنامه‌نویسی به دو دسته کلی ” زبان‌های برنامه‌نویسی سطح بالا “ و ” زبان‌های برنامه‌نویسی سطح پایین “ تقسیم می‌شوند. پایین بودن سطح یک سری از زبان‌ها به معنای پایین بودن اهمیت آنها نیست بلکه منظور از سطح پایین، نزدیک‌تر بودن این زبان‌ها به زبان کامپیوتر است. زبان‌های برنامه‌نویسی سطح بالا هم زبان‌هایی هستند که به زبان انسان نزدیک‌تر هستند.
زبان‌های برنامه‌نویسی مختلفی تا به امروز ایجاد شده‌اند که از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به زبان برنامه‌نویسی Java، زبان برنامه‌نویسی C، زبان برنامه‌نویسی Python، زبان برنامه‌نویسی ++C، زبان برنامه‌نویسی PHP، زبان برنامه‌نویسی Java Script، زبان برنامه‌نویسی Ruby، زبان برنامه‌نویسی Rust، زبان برنامه‌نویسی Kotlin، زبان برنامه‌نویسی Dart، زبان برنامه‌نویسی R و زبان برنامه‌نویسی SQL اشاره کرد.
برای اینکه با شغل برنامه‌نویسی آشنا شویم ابتدا باید بدانیم یک برنامه نویس دقیقا چه کار می‌کند؟ برنامه‌نویس‌های کامپیوتر که به آنها Coder یا Programmer هم گفته می‌شود، کدهای برنامه‌های کامپیوتری را نگارش می‌کنند که در نهایت پس از عیب‌یابی به اپلیکیشن‌های موبایل، نرم‌افزارهای کامپیوتری مانند Microsoft Office، یا بازی‌های کامپیوتری تبدیل می‌شوند.
به عبارت دیگر، یک برنامه‌نویس فرآیند نگارش کدها و تبدیل آنها به دستورالعمل‌های قابل اجرا برای کامپیوترها، دیباگینگ یا رفع اشکالات موجود، تست کدها، پیاده سازی و در نهایت نگهداری سورس کدها را انجام می‌دهد. این فرآیند برای نوشتن برخی از برنامه‌ها مثل اپلیکیشن‌های موبایلی ساده‌تر هستند و برای برخی دیگر از نرم‌افزارها ممکن است حتی بیش از یک سال وقت بگیرند. ضمنا با توجه به حجم پروژه، یک برنامه‌نویس می‌تواند استخدام یک شرکت باشد و به تنهایی فعالیت کند یا اینکه به صورت تیمی با دیگر برنامهنویسها بر روی پروژه‌ها کار کنند. این روزها البته برنامهنویسها به صورت Freelancer هم فعالیت می‌کنند که به همین واسطه می‌توانند کارشان را در هرجا و هر فضایی که علاقه دارند انجام بدهند.
در بخش قبلی یک توضیح کلی درباره کارهایی که معمولا برنامهنویسها انجام می‌دهند دادیم، اما در ادامه می‌خواهیم به صورت بولت‌وار با توضیحات بیشتر، این فعالیت‌ها را لیست کنیم:
افرادی که قصد ورود به حوزه برنامه‌نویسی را دارند، باید مهارت‌هایی داشته باشند که مهم‌ترین آنها به شرح زیر است:
زمانی که صحبت از ورود به شغل برنامه‌نویسی می‌شود، اولین سوالی که در ذهن همه تداعی می‌شود این است که آیا حتما باید تحصیلات در رشته خاصی داشت تا توان به حوزه برنامه‌نویسی ورود کرد؟ پاسخ خیر است. اینکه بعضی‌ها می‌گویند حتما باید فرد متقاضی ورود به شغل برنامه‌نویسی، تحصیلات مهندسی کامپیوتر داشته باشد، غلط است.
اینکه فردی تحصیلات مرتبط با برنامه‌نویسی داشته باشد بسیار خوب است اما شرط لازم برای ورود به این حرفه نیست. اگر شما به عنوان فردی که می‌خواهد برنامه‌نویس شود، تحصیلات دانشگاهی کامپیوتری داشته باشید، آمادگی بیشتری خواهید داشت و به دنبال آن سریع‌تر وارد شغل برنامه‌نویسی خواهید شد اما اینطور نیست که اگر شما تحصیلات مربوطه را نداشته باشید نتوانید وارد این حوزه شده و به یک برنامه‌نویس موفق تبدیل شوید.
برای یادگیری و ورود به حوزه برنامه‌نویسی علاوه بر داشتن تحصیلات دانشگاهی می‌توان یا با شرکت در دوره‌های آموزشی یا حتی به صورت خودآموز وارد این حرفه شوید. البته قطعا کسی که در دوره‌های آموزشی شرکت می‌کند سریع‌تر می‌تواند به این حوزه ورود کند. این روزها کارفرماهای بسیار زیادی هستند که در زمان استخدام یا همکاری با یک برنامه‌نویس، به تجربه و تسلط او بر زبان‌های برنامه‌نویسی توجه می‌کنند.
به طور کلی می‌توان گفت پیش‌نیاز اصلی ورود به حوزه برنامه‌نویسی در ورهله اول علاقه و انگیزه هر فرد و به دنبال آن انتخاب آموزش‌های صحیح و کارآمد از افراد خبره است. به صورت کلی فردی که قصد ورود به شغل برنامه‌نویسی را دارد باید ابتدا اصول برنامه‌نویسی را فرا بگیرد و به دنبال آن یک زبان برنامه‌نویسی را انتخاب و مهارت خود را در آن بالاتر ببرد.
وظایف
برنامه‌نویسی این روزها به یکی از محبوب‌ترین و پردرآمدترین مشاغل در سراسر جهان تبدیل شده و به دلیل کاربرد بالا در صنایع و مشاغل مختلف، متقاضیان فراوانی هم دارد. همانطور که پیش‌تر هم اشاره کردیم برای ورود به این حوزه، تحصیلات خاصی نیاز نیست و افرادی هم که تحصیلات رشته کامپیوتر ندارند می‌توانند وارد این حوزه شوند. برای اینکه فرصت‌های شغلی برنامه‌نویسی را با هم مرور کنیم، ابتدا باید با حوزه‌های مختلف برنامه‌نویسی آشنا شویم و زبان‌هایی که در هر حوزه استفاده می‌شود را بشناسیم. حوزه‌های برنامه‌نویسی اصلی عبارتند از:
در ادامه مطلب به هر کدام از این حوزه‌ها می‌پردازیم و زبان‌هایی که در هر کدام کاربرد دارد را معرفی می‌کنیم. همچنان با ما همراه باشید:
یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین حوزه‌های برنامه‌نویسی، برنامه‌نویسی دسکتاپ است. این حوزه به دو بخش توسعه نرم‌افزارهای تحت ویندوز و نرم‌افزارهای تحت مک تقسیم می‌شود. زمان و منابعی که برای توسعه برنامه‌های تحت دسکتاپ مورد استفاده قرار می‌گیرد معمولا بیشتر از دیگر انواع برنامه‌ها است. زبان‌هایی که برای برنامه‌نویسی Desktop مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از:
به دلیل اینکه استفاده از نرم‌افزارهای تحت وب مدام در حال افزایش است، نیاز برای استفاده از نرم‌افزارهای تحت وب هر روز در حال بیشتر شدن است. حوزه برنامه‌نویسی وب به دو بخش Front End و Back End تقسیم می‌شود که بخش فرانت اند فضایی است که کاربر با آن در تعامل است و بک اند هم که کاربر نمی‌تواند آن را ببیند، برنامه‌اصلی، سرور و دیتابیس را شامل می‌شود.
برنامهنویسها معمولا به یکی از بخش‌های یاد شده تسلط دارند اما برنامه‌نویسی که به هر دوی این بخش‌ها تسلط داشته باشد، برنامه نویس Full Stack گفته می‌شود.
برنامه‌نویسی موبایل هم یکی از مهم‌ترین، پرکاربردترین و پرتقاضاترین حوزه‌های برنامه‌نویسی است که این روزها طرفداران بسیار زیادی پیدا کرده و درآمد بسیار خوبی هم دارد. دست برنامه‌نویسان این حوزه بسیار باز است، این افراد می‌توانند برای شرکت‌های مختلف فعالیت کنند یا به صورت فریلنسری کار کنند. برای ورود به حوزه برنامه‌نویسی موبایل باید بدانید که قصد دارید در کدام پلتفرم‌ها فعالیت کنید.
در حال حاضر دو پلتفرم پرطرفدار برای برنامه‌نویسی موبایل، اندروید و آی او اس هستند که یا می‌توان برای ایجاد اپلیکیشن‌های هر کدام، از زبان مخصوص به خودشان استفاده کرد یا وارد حوزه اپلیکیشن‌های کراس پلفترم شد.
از جمله زبان‌هایی که برای برنامه‌نویسی اندروید کاربرد بالایی دارند می‌توان به Java و Kotlin اشاره کرد. برای برنامه‌نویسی اپلیکیشن‌های آی او اس هم دو زبان Objective C و Swift توسط برنامه‌نویسان مورد استفاده قرار می‌گیرند.
اما روش جدیدی برای تولید اپلیکیشن‌های موبایلی وجود دارد که به کراس پلتفرم شهرت دارد. اپلیکیشن‌های کراس پلتفرم به اپلیکیشن‌هایی گفته می‌شوند که یک بار طراحی شده و خروجی آنها در سیستم عامل‌های مختلف قابل اجرا باشد. توسعه این نوع از اپلیکیشن‌ها باعث کاهش هزینه‌‌ها و صرفه‌جویی در زمان می‌شود. برای طراحی اپلیکیشن‌های کراس پلفترم از فریم‌ورک‌ها کمک گرفته می‌شود که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
بازی‌های رایانه‌ای این روزها طرفداران بسیار زیادی دارند و محبوبیت آنها در همه سنین به شدت بالا رفته است. پیشرفت این بازی‌ها به جایی رسیده که تعداد کسانی که از راه بازی کردن، کسب درآمد می‌کنند هر روز در حال بیشتر شدن است. به دلایلی که گفتیم ساخت و توسعه بازی‌های کامپیوتری رونق بسیار خوبی پیدا کرده و افرادی که قصد دارند به حوزه برنامه‌نویسی بازی‌های رایانه‌ای وارد شوند هم بسیار بیشتر شده است.
هر فردی که قصد دارد وارد حوزه توسعه بازی‌های رایانه‌ای شود باید زبان برنامه‌نویسی ++C را فرا بگیرد. ضمنا باید با نگارش اسکریپت موتورهایی که بازی‌ها با استفاده از آنها ساخته می‌شوند نیز آشنایی داشته باشد. از جمله موتورهای مشهور بازی سازی می‌توان به Unreal Engine، موتور Unity و Game Maker اشاره کرد.
این روزها اگر دقت کرده باشید همه جا صحبت از هوش مصنوعی یا Artificial intelligence است و بازار این حوزه بسیار داغ است. هوش مصنوعی یک حوزه جدید در حوزه تکنولوژی است و یک هدف مهم را دنبال می‌کند که تقریبا زندگی همه را به خود درگیر می‌کند. هدف هوش مصنوعی ساخت و تولید برنامه‌ها و ماشین‌هایی است که مثل انسان، هوشمندانه عمل کنند و در نهایت باعث بالا رفتن میزان راحتی و رفاه انسان‌ها شوند.
یادگیری ماشینی یا Machine Learning هم یکی از زیرمجموعه‌های مهم هوش مصنوعی است. این حوزه با استفاده از الگوریتم‌های یادگیری ماشینی کاری می‌کند که به ماشین‌ها امکان می‌دهد مانند انسان‌ها چیزهای جدیدی یاد بگیرند و از مواردی که آموزش دیده‌اند استفاده کنند.
همچنین یکی از تکنیک‌های مهمی که امروزه، شرکت‌ها به کار می‌بندند تا به واسطه آن اطلاعات زیادی از خدمات و مشتریان خود به دست آورند، داده کاوی یا Data Mining است. با استفاده از این تکنیک می‌توان الگوهای پنهان داده‌ها را بدست آورد و از نتایجی که به‌دست آمده در راستای بهبود عملکرد سازمان و رفاه مشتریان استفاده کرد. زبان‌های برنامه‌نویسی که برای این سه موضوع مهم کاربرد دارند عبارتند از: زبان برنامه‌نویسی Python، زبان برنامه‌نویسی R، زبان برنامه‌نویسی #F، زبان برنامه‌نویسی Julia و زبان برنامه‌نویسی GO
برنامه‌نویس‌های کامپیوتر که به آنها Coder یا Programmer هم گفته می‌شود، کدهای برنامه‌های کامپیوتری را نگارش می‌کنند که در نهایت پس از عیب‌یابی به اپلیکیشن‌های موبایل، نرم‌افزارهای کامپیوتری مانند Microsoft Office، یا بازی‌های کامپیوتری تبدیل می‌شوند.
هیچ پیش‌نیاز خاصی برای ورود به شغل برنامه‌نویسی وجود ندارد و هر فردی که بخواهد وارد این حوزه شود فقط باید علاقه و انگیزه کافی را در خود داشته باشد.
برنامه نویسی دسکتاپ، برنامه نویسی تحت وب، برنامه نویسی موبایل، برنامه نویسی بازی‌های رایانه‌ای، برنامه‌نویسی هوش مصنوعی، آموزش ماشینی و داده
برنامه‌نویس باید قدرت تحلیل بالایی داشته باشد تا بتواند کدهای نوشته شده را درک کند. او باید تمرکز بالایی داشته باشد یا اینکه بتواند تمرکز خودش را به خوبی حفظ کند. کدنویسی امری پیچیده است، به همین دلیل برنامه‌نویس باید قدرت تصمیم‌گیری بالایی داشته باشد و بتواند موارد و مسائل را سریعا حل کند. او همچنین باید فردی خلاق باشد تا بتواند نیازهای کاربران را شناسایی کرده و آنها را با استفاده از کدزنی به خوبی برطرف کند. یک برنامه‌نویس ضمنا باید قدرت کار تیکی
برنامه‌نویس فرآیند نگارش کدها و تبدیل آنها به دستورالعمل‌های قابل اجرا برای کامپیوترها، دیباگینگ یا رفع اشکالات موجود، تست کدها، پیاده سازی و در نهایت نگهداری سورس کدها را انجام می‌دهد.
